→ સિદ્ધરાજ જયસિંહ જ્યારે માળવા ગયેલા ત્યારે જૂનાગઢના રાજા “રા’ખેંગાર” પાટણ જઈ પૂર્વનો દરવાજો તોડી નાંખેલો ઉપરાંત ત્યાં રાણકદેવી નામની કન્યાનું વેવિશાળ જયસિંહ સાથે થવાનું હતું. પરંતુ રા’ખેંગાર તેને પરણીને લઈ ગયો.
→ આથી માળવાથી પાછા ફરી જૂનાગઢ પર આક્રમણ કર્યું. આ યુદ્ધ લગભગ 12 વર્ષ જેટલા લાંબા સમય સુધી ચાલ્યું હતું.
→ રા’ખેંગારના ભત્રીજા દેશળ તથા વિશળની મદદથી સોલંકી સેનાને ઉપરકોટમાં પ્રવેશ કર્યો.
→ રા’ ખેંગારનું યુદ્ધમાં મૃત્યુ પામ્યો.
→ સિદ્ધરાજ જયસિંહે રાણકદેવીને સાથે લીધા પરંતુ રાણકદેવી એ પોતાના પતિ સ્વરૂપે રા’ખેંગારને માની લીધો હોવાથી તેમણે રસ્તામાં જ વઢવાણ પાસે ભોગાવો નદીના કિનારે સતી થઈ ગયા.
→ સિદ્ધરાજ જયસિંહે સોરઠમાં દંડનાયક તરીકે સજ્જનમંત્રી ની નિમણૂક કરી હતી.
→ સિદ્ધરાજ જયસિંહે સોરઠ વિજય માટે ઈ. સ. 1110 (વિ.સં. 1166)માં વિજય પ્રસ્થાન કરીને “ત્રૈલોક્યગંડ” બિરુદ ધારણ કર્યું.
→ સોરઠની વિજયની યાદમાં સિદ્ધચક્રવર્તી બિરુદ (ઈ. સ. 1114) આગળ જતાં આ બિરુદ સિદ્ધરાજ તરીકે પ્રચલિત થયું.
→ સોરઠ જીત્યા બાદ જયસિંહે સોમનાથની યાત્રા કરી.
→ મીનળદેવીની આજ્ઞા થી સોમનાથનો યાત્રા વેરો (મુંડક વેરો) નાબૂદ કર્યો.
→ જૂનાગઢના વિજયના વર્ષ ઈ. સ. 1114 થી સિંહ સવંત શરૂ થયું.
માળવા પર વિજય
→ સિદ્ધરાજ જયસિંહ સોમનાથની યાત્રાએ ગયા ત્યારે માળવાના રાજા નરવર્માએ ગુજરાત પર ચઢાઈ કરી. પરંતુ અંતે શાંતુ મંત્રીની (જયસિંહના મંત્રી) સમજાવટથી તે પાછો ફર્યો.
→ સિદ્ધરાજ પાટણ આવીને માળવા પર ચઢાઈ કરી.
→ રાજા નરવર્માના ઉત્તરાધિકારી યશોવર્માને કેદ કર્યા તથા ધારાનગરીનો દુર્ગ કબ્જે કર્યો.
→ માળવાના દંડપતિ તરીકે મહાદેવ ની નિમણૂક કરી.
→ માળવાના વિજયથી જયસિંહે અવંતીનાથનું બિરુદ મળ્યું
→ માળવાની સાથે મેવાડ, ડુંગરપુર અને વાંસવાડાના પ્રદેશ પણ એની સત્તા નીચે આવ્યા.
→ માળવાના પૂર્વરાજથી ભોજરાજાનો ગ્રંથભંડાર પણ જયસિંહએ પોતાની સાથે પાટણ લાવ્યા અને તેના ગ્રંથ ભોજવ્યાકરણ પરથી જૈનમુનિ હેમચંદ્રાચાર્યને “સિદ્ધહેમ શબ્દાનુશાસન” નામે નવા વ્યાકરણ ગ્રંથ રચવાની પ્રેરણા આપી.
→ જ્યારે ગ્રંથ પૂરો થયો ત્યારે પાટણમાં વાજતે- ગાજતે તેની (ગ્રંથની) શોભાયાત્રા કાઢવામાં આવી. સિદ્ધરાજ પોતે પગપાળા ચાલ્યો અને આ ગ્રંથને શ્રીકર નામના હાથીની અંબાડી પર મુકાવ્યો.
બર્બરક સામે વિજય
→ બર્બરક અલૌકિક શક્તિ ધરાવતો જનજાતિનો સરદાર હતો.
→ બર્બરક સરસ્વતીના નદીના કિનારે આવેલા શ્રીસ્થલ (સિદ્ધપુર) તીર્થના ઋષિઓને એ રંજાડતો હતો.
→ લોકકથામાં બર્બરક “બાબરાભૂત” તરીકે ઓળખાય છે.
→ જયદેવસિહે તેના પર આક્રમણ કરી તેણે હરાવ્યો અને બર્બરકની પત્ની પિંગલાની વિનવણી પછી એને મુક્ત કર્યો.
 | સોલંકી કાળ : સિધ્ધરાજ જયસિંહ (1094 – 1143)){kind=link}
0 Comments