→ સિંહવિક્રમ : ગુજરાત, સૌરાષ્ટ્ર અને પશ્ચિમ માળવાના વિશાળ પ્રદેશ આ વિજયથી ગુપ્ત સામ્રાજ્યમાં ભળ્યા હતા. આ વિજયની યાદમાં તેણે 'સિંહવિક્રમ' ઉપાધિ ધારણ કરી હતી.
→ શકારી : પશ્ચિમ ભારતમાં શક - ક્ષત્રપ રાજ્યોનો અંત આણી શકારી બિરુદ પ્રાપ્ત કર્યુ.
લગ્ન
→ નાગવંશી, વાકાટક વંશ અને કદંબ વંશ સાથે
→ રાજકુંવરી કુબેરનાગા (નાગવંશી) સાથે તેણે લગ્ન કર્યા હતા.
→ કુબેરનાગા (નાગવંશી) થી થયેલ પુત્રી પ્રભાવતીને વાકાટક વંશના બ્રાહ્મણ રાજા રુદ્રસેન બીજા સાથે પરણાવવામાં આવી હતી.
રાજધાની
→ પાટલીપુત્ર
→ બીજી રાજધાની ઉજ્જૈનમાં સ્થાપિત કરી. (શક વિજય પછી , સાંસ્કૃતિક પાટનગર)
→ તેણે સામ્રાજ્યની સીમાઓ પશ્ચિમના સૌરાષ્ટ્રથી લઈને વાયવ્ય હિંદ અને પૂર્વ હિંદમાં બંગાળ સુધી વિસ્તારી હતી.
→ પશ્વિમ ભારતમાં શક – ક્ષત્રપ રાજ્યોનો અંત આણી શકારી બિરુદ પ્રાપ્ત કર્યું.
બંગાળ
→ ચંદ્રગુપ્તના બંગાળ વિજયનો પણ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે..
→ આ બધા ઉલ્લેખોને આધારે કહી શકાય કે, ચંદ્રગુપ્ત બીજો ગુપ્ત સામ્રાજ્યનો સૌથી મહાન વિજેતા હતો. .
અન્ય માહિતી
→ ચંદ્રગુપ્ત– વિક્રમાદિત્ય (ચંદ્રગુપ્ત 2જા)ના સમયમાં ચીની બૌદ્ધ યાત્રાળુ ફાહિયાન (399 -414) ભારતમાં આવ્યો હતો અને “ફ્વો-ક્વો-કી” ગ્રંથ લખ્યો હતો. તેણે ચંદ્રગુપ્ત દ્વિતીયના શાસનતંત્ર વિશે અને તે સમયના ભારત વિશે મહત્ત્વપૂર્ણ માહિતી લખી છે.
→ શકક્ષત્રપ રૂદ્રસિંહ 3જાની હત્યા બાદ ગુપ્તવંશના રાજા ચંદ્રગુપ્ત 2જાએ ગુજરાતમાં ગુપ્તવંશની સ્થાપના કરી હતી..
→ ઈ.સ. 1401ના આરસામાં ચંદ્રગુપ્ત– વિક્રમાદિત્યએ માળવા જીત્યું અને તે પ્રદેશ માટે ક્ષત્રપ સિક્કાઓ જેવા ચાંદીના સિક્કા પડાવ્યા ત્યારે ગુજરાતમાં પ્રાય: સર્વ ભટ્ટારકનું શાસન ચાલતું હતું..
→ ચંદ્રગુપ્ત 2જાએ દિલ્હીમાં લોહસ્તંભનું નિર્માણ કરાવ્યું હતું તેને હજુ સુધી કાટ લાગ્યો નથી..
→ ચંદ્રગુપ્ત 2જાએ વ્યાઘ્રના અંકિતવાળા સિક્કા ચલણમાં મૂક્યા હતા. .
→ ચંદ્રગુપ્ત– વિક્રમાદિત્ય (ચંદ્રગુપ્ત 2જા)નો શાસનકાળ પ્રાચીન ભારતીય ઈતિહાસમાં સુવર્ણયુગના નામથી ઓળખાય છે..
→ મેહરૌલી સ્તંભલેખમાં રાજા ચંદ્રનું વર્ણન છે, જેમની ઓળખ ચંદ્રગુપ્ત 2જા તરીકે કરવામાં આવી છે..
→ ગુપ્ત અભિલેખો અનુસાર ચંદ્રગુપ્ત દ્વિતીય સમુદ્રગુપ્તના ઉત્તરાધિકારી તરીકે ગાદી પર આવ્યો.
→ કેટલાક સાહિત્યિક સ્ત્રોતોમાં તેમજ સિક્કાઓમાં એક અન્ય રાજા રામગુપ્તનો ઉલ્લેખ થયો છે.
→ મહાન સંસ્કૃત નાટયકાર વિશાખદત્તના નાટક -દેવી ચંદ્રગુપ્તમાં ચંદ્રગુપ્ત બીજાએ રામગુપ્તની હત્યા કરી હતી અને ગાદી પર બેઠો હોવાનો ઉલ્લેખ સ્પષ્ટ મળે છે.
→ ઇતિહાસકારોના મત મુજબ ચંદ્રગુપ્ત બીજાનો મોટો ભાઈ રામગુપ્ત ગાદી પર બેઠો અને શક રાજા સામે હાર્યો હતો. રાજ્ય બચાવવા પોતાની રાણી ધ્રુવસ્વામીની તે શકોને હવાલે કરવા તૈયાર થયો. આ બાબત ગુપ્ત રાજ્ય માટે અપમાન સમાન હતી. ગુપ્તોનું ગૌરવ આ ઘટનાથી ખરડાયું હતું. આ સંજોગોમાં ચંદ્રગુપ્ત બીજાએ ધ્રુવસ્વામીની દેવીને બચાવવા શક રાજા સામે લડવાનો નિર્ણય લીધો. તેણે ધ્રુવસ્વામીનીના વેશમાં શછાવણીમાં જઈ શક રાજાની હત્યા કરી અને વિજય પ્રાપ્ત કર્યો.
→ ત્યારપછી મંત્રીમંડળની ઇચ્છાનુસાર પોતાના ભાઈ રામગુપ્તની હત્યા કરીને ભાભી ધ્રુવસ્વામીની સાથે લગ્ન કર્યાં. આમ, ગુપ્ત રાજ્યનું ગૌરવ પાછું મેળવી તે ગાદી પર બેઠો.
→ 'કાવ્યમીમાંસા' અને 'હર્ષચરિતમ્'માં પણ આ ઘટનાનો ઉલ્લેખ છે.
→ રામગુપ્તના કેટલાક સિક્કાઓ મળી આવતા સમ્રાટ સમુદ્રગુપ્ત અને સમ્રાટ ચંદ્રગુપ્ત દ્વિતીય વચ્ચેનો પાંચ વર્ષનો શાસનકાળ રામગુપ્તનો હોવાનું માની શકાય.
0 Comments