→ ભારતમાં જોવા મળતી ગાયોને તેમના રંગ, કંદ, શિંગડાનો પ્રકાર અને માથાની ખાસિયતો મુજબ વહેંચવામાં આવે છે.
ગાયોની જાત
→ ભારતમાં ગીર, કાંકરેજ, સુરતી, સિંધી, થરપાકર જેવી ગાયો જોવા મળે છે.
→ ગાયનું વૈજ્ઞાનિક નામ બોસ ઈન્ડિકસ (Bos indicus) છે.
→ શિંગડા અને આંખો વચ્ચે આવેલા માથાના આગળના પહોળા ભાગને મથરાવટી કહે છે.
→ બે શિંગડાને જોડતી મથરાવટીની ઉપલી હારના મધ્યભાગમાં આવેલા ઉપસેલા ભાગને નીબોરી કહે છે.
→ ગાયના જનાનાંગમાં ફલીનીકરણની જગ્યા ઓવિડકટ છે.
→ ગાયમાં સરેરાશ ગર્ભાવસ્થાનો સમય ગાળો 280 દિવસ હોય છે.
→ પરાળની પોષણ ગુણવત્તા ઘણી સારી હોઈ પશુપાલકોને ગાયના ચારા તરીકે ભલામણ કરવામાં આવેલ આણંદ કૃષિ યુનિવર્સિટી દ્વારા સંશોધિત ડાંગરની જી.એ.આર. 14 જાત છે.
ગીર ગાય
→ આ ગાયનું ઉત્પત્તિસ્થાન ગીરના જંગલો હોવાથી તેને 'ગીર ગાય' તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
→ ગીર ગાય મુખ્યત્વે દૂધ આપતી મધ્યમથી ભારે કદની કદાવર અને લાંબા શિંગડા તથા લાંબા કાન ધરાવતી જાત છે.
→ ગીર ગાયને કાઠિયાવાડી, સોરઠી, દેસાણ, ભોડાળી/ ભડાલી, ગાઈઝર (બ્રાઝિલ) જેવાં ઉપનામોથી ઓળખવામાં આવે છે.
→ તે ગુજરાત, મહારાષ્ટ્ર તથા રાજસ્થાનમાં જોવા મળે છે.
→ ગુજરાતમાં જુનાગઢ, અમરેલી, પોરબંદર, જામનગર, ભાવનગર, રાજકોટ જીલ્લામાં વધુ પ્રમાણમાં જોવા મળે છે.
→ આ ગાય પ્રતિવર્ષ 2,000 લિટર સુધી દૂધ આપી શકે છે.
→ બે વિયાણ વચ્ચેનો સમયગાળો સરેરાશ 15 થી 17માસનો હોય છે.
→ ગીર ગાયના દૂધમાં સરેરાશ 4.5 % ફેટ હોય છે.
→ ગાયનું વજન : 380 થી 450 કિલોગ્રામ
→ સાંઢનું વજન : 500 થી 600 કિલોગ્રામ
→ પ્રથમ વિયાણની ઉંમર : 45 થી 50 મહિના
→ ગાયનુ વેતરનું દૂધ : 1500 થી 1800 લિટર/ વેતર
→ બ્રાઝિલમાં ગીર ઓલાદના પશુ "ગુજરાતનાં બ્રહ્મિન" તરીકે ઓળખાય છે.
→ ગીર ગાય દુધાળ ઓલાદ છે.
→ દૂઝણા દિવસો : 300 થી 375
→ વસુકેલા દિવસો : 125 થી 200
શારીરિક લક્ષણો
→ પુખ્ત ગાયનું વજન: 350 થી 425 કિ.ગ્રા.
→ વાછરડીનું વજન : 22 કિ.ગ્રા.
→ નરનું વજન : 500 થી 550 કિ.ગ્રા.
→ વાછરડાનું વજન : 24 કિ.ગ્રા.
→ રંગમાં વિવિધતા (ધેરા રાતા રંગના અને ક્યાંક સફેદ ટપકાં)
→ મોટું, ગોળ, અને ઢોલ જેવું ઉપસેલું કપાળ એ આ ઓલાદની વિશિષ્ટતા છે.
→ કાન લાંબા,પહોળા અને ખુબ જ લબડતા હોય છે, આકાર વડના વળેલા પાન જેવા હોય છે.
→ આંખો અર્ધ બિડાયેલી અને અંદર ડુબેલી હોય છે. (તેથી તેને ઉંઘણસી જેવી લાગે છે.)
→ બળદ : ભારે કામ માટે સારા, ચાલ ધીમી, હળવી અને ગંભીર
સંવર્ધન કેન્દ્ર
→ પશુ સંવર્ધન કેન્દ્ર-જુનાગઢ
→ પશુ સંવર્ધન કેન્દ્ર - ભુતવડ (રાજકોટ)
→ પશુ સંવર્ધન કેન્દ્ર – ધુવાવ (જામનગર)
→ ભુવનેશ્વરી પીઠ ગૌશાળા - ગોંડલ
→ પશુ સંવર્ધન કેન્દ્ર - મોરબી
→ અક્ષર પુરુષોત્તમ ગૌશાળા - સારંગપુર
→ બીડજ - ખેડા
કાંકરેજ ગાય
→ બનાસકાંઠાના કાંકરેજ તાલુકાના નામ ઉપરથી આ ગાયનું નામ 'કાંકરેજ ગાય' પાડવામાં આવ્યું છે.
→ મુખ્યત્વે પશ્ચિમ ભારતમાં જોવા મળતી આ ગાયનું મૂળ સ્થાન ઉત્તર ગુજરાત છે.
→ ગુજરાતમાં મહેસાણા, સાબરકાંઠા, અમદાવાદ, ખેડા, વડોદરા અને ભરૂચમાં વધુ પ્રમાણમાં જોવા મળે છે.
→ કાંકરેજ ગાયને વઢિયાર, વાગળ, વાહીયાલ, બન્નઈ, તલબડા, નાગર, વઢિયારી, વઢીયાળી વાગળ કે વાગોળીયાના નામથી પણ ઓળખવામાં આવે છે.
→ આ ગાય બીજ ચંદ્રાકાર/ અર્ધ ચંદ્રકાર શીંગડાવાળી સફેદ કે મુંજડા રંગની ગાય છે.
→ આ જાતિના બળદ ખેતી તથા ભારવહન કાર્ય માટે યોગ્ય છે.
→ બે વિયાણ વચ્ચેનો સમયગાળો સરેરાશ 17 થી 18 માસ હોય છે.
→ સ્વાસ્થ્ય માટે સૌથી ઉત્તમ દૂધ એ-2(A-2) માટે કાંકરેજ ગાય જાણીતી છે.
→ કાંકરેજ ગાય 'સવાઈ ચાલ' (માથું અધ્ધર રાખી રુઆબ ભારી ઝડપ) માટે જાણીતી છે.
→ પશુ સંશોધન કેન્દ્ર ગુજરાત કૃષિ યુનિવર્સિટી, સરદાર કૃષિ નગર ખાતે નિભાવવામાં આવતા ધણની ગાયો વેતર દીઠ સરેરાશ 1800 લિટર દૂધ પેદા કરતી હોવાનું નોંધાયેલ છે.
→ ટેકસાલમાં આ ઓલાદનું સંવર્ધન કરી "શાંતા ગર્તુડિશ" ઓલાદ ઉત્પન્ન કરવામાં આવી છે.
→ સાંઢનું વજન : 500 થી 700 કિલોગ્રામ
→ ગાયનું વજન : 400 થી 500 કિલોગ્રામ
→ તાજા જન્મેલા વાછરડાનું વજન : 22 થી 24 કિલોગ્રામ
→ પ્રથમ વિયાણની ઉંમર : 45 થી 50 મહિના
→ વેતરનું સરેરાશ દૂધ ઉત્પાદન : 1200 થી 1500 કિલોગ્રામ
0 Comments