ધનુર | Dhanur

ધનુર

સ્નાયુઓનાં સતત સંકોચનો કરાવતો તથા ઈજાના સ્થાને સિ.ટિટેનાઇ નામના જીવાણુઓના ચેપથી થતો રોગ. શારીરિક ઈજાના ઘાવમાં ક્લોસ્ટ્રિડિયમ ટિટેનાઇ નામના જીવાણુ (bacteria)થી ચેપ લાગે તો તેના ઝેરની અસરથી આ રોગ થાય છે. સમયસરની યોગ્ય સારવાર ન મળે તો તે જીવલેણ નીવડે છે. સ્નાયુઓનાં સંકોચનને કારણે શરીર અક્કડ થઈને ધનુષ્યના ચાપની જેમ વાંકું વળી જાય છે માટે તેને ધનુર્વાનો રોગ કહે છે.

→ આ રોગને ટિટેનેશ અને લોક જો પણ કહે છે.

→ આ રોગ બેક્ટેરિયાના કારણે થાય છે.

→ આ રોગ મુખ્ય કલોસ્ટ્રિડિયમ ટીટેની નામના બેકટેરિયાથી થાય છે.

→ આ રોગના બેકટેરિયા શરીરના જ્ઞાનતંતુઓ ઉપર થાય છે.

→ પેરા થાઈરોડ ગ્રંથીને અસર કરે છે.

→ નવજાત શિશુઓમાં જોવા મળે તેને નીઓનેટેલ ટીટેનસ કહે છે.

→ કમર અને ગરદનનો બધો જ ભાગ અકડાઈ જાય તો તેને ઓપીસ્ફોટોનસ કહેવામાં આવે છે.

લક્ષણો

→ બાળક તેની માતાનું સરખુ ધાવણ ન ધાવી શકે. તેને ટ્રાઈટસ પણ કહેવાય છે.

→ આ રોગ મુખ્યત્વે જુલાઈ/ ઓગસ્ટ અને સપ્ટેમ્બરમાં જોવા મળે છે.

→ પ્રથમ બે દિવસ નવજાત શિશુનું સતત રડવું

→ નવજાત શિશુના ગળાના પાછલા ભાગમાં સ્ટીકનેસ (કડક થઈ જવું) વગેરે લક્ષણો જોવા મળે છે.

→ ચહેરાના ભાગ, ગરદન સંપૂર્ણ અકડાઈ જાય, કમરનો ભાગ અકડાઈ જાય, રીસીસ સાડોનીકસ, સંપૂર્ણ સ્નાયુ જકડાઈ જાય., લોક-જો (જડબુ જકડાઈ જવું)

→ શ્વસનતંત્રના સ્નાયુઓ અને બે પાંસળી વચ્ચે રહેલ ઉદરપટલ કડક થઈ જાય જેથી શ્વાસોચ્છશ્વાસમાં અવરોધ ઉભો થાય તો ધનુરથી મૃત્યુ થઈ શકે છે.

---

ઉદભવ અવધિ

---

→ 10 દિવસ

ફેલાવો

→ બાળકના જન્મસમયે નાની નાળને સરખી રીતે સ્ટરીલાઈઝ કર્યા વિના કાપી હોય.

→ આ રોગના બેકટેરિયા ધૂળમાં, પ્રાણીના મળમાં હોય છે. અને જો તે મનુષ્યની કપાય ગયેલ ત્વચાના સંપર્કમાં આવે તો થઈ શકે છે.

---

.M

સારવાર

→ પેનિસિલીન

→ ATS(એન્ટિ ટીટેનસ સિરમ)

→ TIG (ટીટેનસ ઈમ્યુન ગ્લોબ્યુનિલ)

→ વાગેલા ઘાને બરાબર સાફ કરવો

→ અમુક કેસમાં સર્જીકલ સારવાર પણ કરવામાં આવે છે.

નિદાન

→ TDના ઈન્જેકશન લેવા

→ જો અગાઉ સુવાવડ દરમિયાન ધનુરની રસી (TT) લીધેલી હોય અને પછીની સુવાવડ 3 વર્ષની અંદર હોય તો તે વખતે ધનુરની રસીનો એક જ ડોઝ (બુસ્ટર ડોઝ) આપવામાં આવે છે.

→ પ્રાથમિક ટીકારણ અન્વયે બાળકને 6, 10, 14 અઠવાડિયાની (1.5, 2.5, 3.5 મહિના) ઉંમરે ત્રિગુણી રસીના એક-એક ડોઝ અને 16-24 મહિનામાં (1.5, 2 વર્ષ) બુસ્ટરડોઝ આપવામાં આવે છે.

→ TDની રસી કોલ્ડ સેન્ટીવ રસી હોય છે. (ઠંડી પ્રત્યે સંવેદનશીલ) હોય છે.

→ બાળકોને ઈન્જેક્શન એન્ટિ ટોક્ષિન હીટરોલોગસ સીરમ 750 IU જન્મતાની સાથે જે 6 કલાકમાં આપવી જોઈએ.

→ 3-5 વર્ષ અથવા નિશાળે જતી 1 વર્ષ બુસ્ટર ડોઝ આપવો

→ 10 થી 16 વર્ષની ઉંમર 1 પૂરક ડોઝ T.T આપવો

→ ગર્ભપાત દરમિયાન હ્યુમન ટીટેનસ હાઈપર ઈમ્યુનોગ્લોબીન 250 થી 500 IU માત્રામાં આપવું જોઈએ જો તે ઉપલબ્ધ ન હોય તો તે ઘોડાના લોહીમાંથી તૈયાર કરેલ સીરમ(એન્ટિ ટેનિકસીરમ)નો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.

→ MCH-RCH કાર્યક્રમ હેઠળ પ્રાથમિક શિક્ષણ દ્વારા DDK (ડિસ્પોઝેબલ ડીલીવરી કીટ) આપવામાં આવે છે.

→ WhatsApp Group Click

→ Facebbok Page Click