મગજ (Brain)

મગજ (Brain)

→ મગજ અને ખોપડીની વચ્ચે આવેલા આવરણને મસ્તિષ્ક આવરણ કહે છે.

→ મગજ અને મસ્તિષ્ક આવરણની વચ્ચે આવેલા પ્રવાહીને મસ્તિષ્ક મેરુજળ કહે છે. જે મગજને લાગતાં યાંત્રિક આંચકા સામે રક્ષણ આપે છે, મગજ બધી જ પ્રકિયાઓના સંકલન અને નિયંત્રણ માટેનું વડુંમથક છે.

→ પુખ્ત મનુષ્યના મગજનું વજન 1200 થી 1400 ગ્રામ જેટલું હોય છે એને તેમાં 100 અબજ જેટલા ચેતાકોષો આવેલા હોય છે.

→ મગજને સૌથી વધારે ઓક્સિજનની જરૂર પડે છે. જેનું પ્રમાણ 20% છે.

→ જન્મ સમયે મગજનું વજન 350 ગ્રામ હોય છે.

→ ચેતાતંત્ર અને જ્ઞાનતંતુઓ અને મગજનો આભયસ કરતાં વિજ્ઞાનને ન્યુરોલોજી કહે છે.

→ અલ્ઝાઇમર રોગ એ મગજ સાથે સંકળાયેલ છે.

→ મગજ મુખ્ય ત્રણ ભાગમાં વહેંચાયેલું છે.

1. અગ્રમગજ (Forebrain)
2. મધ્યમગજ (Midbrain)
3. પશ્વમગજ (Hindbrain)

અગ્રમગજ

→ અગ્રમગજ બૃહદમસ્તિક, થેલેમસ અને હાયપોથેલેમસથી બનેલું છે.

બૃહદ મસ્તિક

→ અગ્ર કપાલી ખંડ : ઐચ્છિક હલન ચલન ક્રિયાના નિયંત્રણ કેન્દ્ર, યાદશક્તિ, સમજશક્તિ , જ્ઞાન પ્રાપ્તિ, સર્જનાત્મક ના કેન્દ્ર

→ મધ્યકપાલી ખંડ : સ્પર્શ, ઠંડી, તાપમાન, દર્દ, ગંધના કેન્દ્રો

→ પશ્ચ કપાલી ખંડ : દ્રશ્ય – શ્રાવ્યના કેન્દ્રો

થેલેમસ

→ બધી સંવેદનશીલ માહિતીના વહનના કેન્દ્રો ધરાવે છે. દર્દ, ઠંડુ, ગરમ ઓળખવાનું કાર્ય કરે છે.

હાયપોથેલેમસ

→ લોહીનું દબાણ, ભૂખ, શરીરનું તાપમાન, તરસ, નિંદ્રા, ગુસ્સો, ખુશી તેના નિયંત્રણમાં છે. અગ્રમગજ અને પશ્વમગજને હાયપોથેલેમસ જોડે છે.

મધ્યમગજ

→ તે ચતુષ્કાયનું બનેલું છે. તેમાં દ્રષ્ટિ, શ્રવણ અને સ્પર્શના સંવેદી કેન્દ્રો આવેલા છે.

---

---

પશ્વમગજ

→ અનુમસ્તિષ્ક, સેતુ અને લંબમજ્જાનો સમાવેશ થાય છે.

અનુમસ્તિષ્ક

→ શરીરની સમતુલા જાળવે છે.

→ શારીરિક હલનચલનની ક્રિયાનું સંકલન કરે છે.

→ દા.ત.. નાચવું, ચાલવું. સાઈકલ સવારી,દોડવું.

સેતુ

→ તે અનુમસ્તિષ્ક અને લંબમજ્જાના ક્રિયાના કેન્દ્રોને એકબીજા સાથે જોડીને સંચાર કરે છે અને ઈન્દ્રિયોની માહિતી આ ભાગમાં ખ્યાલ આવે છે.

→ દા.ત. સાંભળવું, સ્વાદ

લંબમજ્જા

→ હ્રદયની ક્રિયાઑ, શ્વસનક્રિયાઓ, રુધિરનું દબાણ. લાળનો સ્ત્રાવ, ગળવાની, છીંક ઉલટી અને શરીરની મોટે ભાગની અનૈચ્છિક ક્રિયાના કેન્દ્રો ધરાવે છે.

---

Facebook Page માં જોડાવવા માટે અહીં ક્લિક કરો

---

---

Telegram Channel માં જોડાવવા માટે અહીં ક્લિક કરો