ભૂકંપ માપન (Earthquake measurement)

Pargi Digvijay Saturday, January 08, 2022

ભૂકંપ માપન

ભૂકંપ માપનના બે પ્રકાર પડે છે.

ભૂકંપની માત્રાની આધારે (Magnitude)

ભૂકંપની તીવ્રતાની આધારે (Intensity)

ભૂકંપની માત્રાની આધારે

→ અમેરિકન વિદ્વાન ચાર્લ્સ ફ્રાંસિસ રિક્ટર એ ઇ.સ. 1935 માં “ મુક્ત ઊર્જાના માપન” ની પદ્ધતિ શોધી જે તેના નામ પરથી “રિક્ટર અથવા રિચર માપ” (Richter Magnitude Scale) તરીકે ઓળખાય છે.

→ તેમાં 0 થી 9 સુધીનો આંક હોય છે. પછી આગળ કોઈ આંક નહીં , કારણકે લઘુગણકીય (Logarithmic) મુજબ 0 થી 9 આંક હોય છે.

→ તેનું માપન “ભૂકંપ આલેખક યંત્ર” ઉપર કરવામાં આવે છે.

→ અત્યાર સુધી સૌથી મોટી માત્રાનો ભૂકંપ 9.5 રિક્ટર સ્કેલનો નોધાયો છે.

ભૂકંપની તીવ્રતાને આધારે

→ ભૂકંપની તીવ્રતાને પરથી પણ ભૂકંપનું કદ જાણી શકાય છે.

→ ઈ.સ. 1930 ઇટેલિયન ભૂસ્તરશાસ્ત્રી ગીસેપી મરકેલી (Giuseppe Mercalli) એ ભૂકંપની અસર પરથી “ભૂકંપની તીવ્રતા માપ” ની પદ્વતિ વિકસાવી.

→ તેને “ફેરફારવાળી મરકેલી માપ” (Modified Mercalli Scale) કહે છે.

→ તેમાં માપના આંક રોમન આંક I થી XII સુધી રાખવામા આવ્યા છે.જેનો અર્થ આંકની સામે નીચે પ્રમાણે બતાવ્યો છે.

તીવ્રતા	ભૂકંપની અસર
I – II	ભાગ્યે જ અનુભવાય છે અને સામાન્ય રીતે તેને ભૂકંપ તરીકે ઓળખવામાં આવતો નથી.
III – IV	વારંવાર અનુભવાય છે. તેનાથી કઈ નુકસાન થતું નથી.
V – VI	વિસ્તૃત અનુભવાય છે. વસ્તુઓ હાલે છે અને થોડું નુકસાન થાય છે.
VII	કાચા મકાનોને નુકસાન થાય છે.
VIII	પાકા મકાનોને નુકસાન થાય છે.
IX –X	ભૂસ્ખલન થાય છે અને વધારે નુકસાન થાય છે.
XI	સંપૂર્ણ નુકસાન કે વિનાશ થાય છે. ધરતી ધ્રૂજતી દેખાય છે.
XII	વિશાળ વિસ્તારમાં સંપૂર્ણ નુકસાન થાય છે. તેમજ વસ્તુઓ પણ હવામાં ફેંકાય છે.