શૈવ ધર્મ
ઉદભવ અને વિકાસ
→ શિવ કે રુદ્રશિવની ઉપાસના સાથે સંકળાયેલ શૈવ સંપ્રદાયનો ઉદય ઈસુની પૂર્વ સદીઓમાં થયો છે.
→ હડપ્પીયકાલીન યુગમાં પશુપતિના રૂપમાં શિવની પુજા કરવામાં આવતી હતી.
→ શૈવ ધર્મના લોકો ભગવાન શિવની ઉપાસના કરે છે.
→ મત્સ્ય પુરાણમાં લિંગ પૂજાનું પહેલું સ્પષ્ટ વર્ણન જોવ મળે છે.
શૈવ ધર્મના મુખ્ય સંપ્રદાય
પાશુપત સંપ્રદાય
→ વાયુ અને લિંગ પુરાણોના વિવરણ મુજબ આ સંપ્રદાયના સ્થાપક લકુલીશ હતા.
→ એક કથા અનુસાર મહેશ્વર શિવ સ્મશાનમાં પડેલા એક મૃતદેહના શરીરમાં પ્રવેશ કરીને લકુલીશ નામે અવતર્યા.
→ આ સ્મશાન એટ્લે હાલનુ કાયાવરોહરણ (વડોદરા , ગુજરાત)
→ આ ચારેય શિષ્યો પાશુપત સંપ્રદાયના આચાર્ય માનતા હતા.
→ લકુલીશે પાશુપત સંપ્રદાયનો સિદ્ધતોનું પ્રતિપાદન કર્યું.
→ લકુલીશે શૈવ – સાધુઓનું આચાર – વિષયક નિયમો નક્કી કરવા માટે “પંચાર્થ – વિદ્યા” અથવા “પંચાધ્યાયી” નામના ગ્રંથની રચના કરી.
કાપાલિક સંપ્રદાય
→ શૈવ ધર્મનો એક સંપ્રદાય છે.
→ આ સંપ્રદાયના આરાધ્ય દેવ ભૈરવ છે.
→ ભૈરવને શિવના અવતાર માનવમાં આવે છે.
→ ભૈરવને સૃષ્ટિના સર્જક અને સંહારક માનવમાં આવે છે.
→ આ સંપ્રદાયના અનુયાયીઓ સુરાપાન અને અતિસ્ય ભોજન કરવું તેને પોતાની સાધનાનું એક અંગસમ માને છે.
→ આ સંપ્રદાયના અનુયાયી જટા રાખતા, શરીર પર સ્મશાનની ભસ્મ ચોળતા, સ્મશાનમાં રહેતા, ગાળામાં નર – ખોપરીઓની માળા પહેરતા.
કાલામુખ સંપ્રદાય
→ કાપાલિકોનો એક વર્ગ “કાલામુખ” કહેવાનો હતો.
→ કાલામુખ સંપ્રદાયના લોકોને મહાવ્રતધર કહેવાય છે.
→ પહેરવેશ કાપાલિકો જેવો જ હતો.
→ દક્ષિણ ભારતના તમિલ શૈવ ભકત કવિઓને “નયનાર” કહેવાય છે.
→ તેઓ અડિયારના નામથી પણ ઓળખાય છે.
0 Comments
Any suggestions, Please comment Below 👇