કવિ મકરંદ દવે (Kavi: Makarand Dave)

<

ગુજરાતી સાહિત્યના કવિ અને ચરિત્રકાર તરીકે પ્રસિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરનાર કવિ મકરંદ દવેનો જન્મ 13 નવેમ્બર, 1922ના રોજ રાજકોટના ગોંડલ ખાતે થયો હતો.

પુરૂ નામ : મકરંદ વજેશંકર દવે

ઉપનામ : અલગારી કવી અને સાંઈ

તેમને આધ્યાત્મિક કવિતા લખનાર મર્મી કવિ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવતા હતાં. તેમણે તેમનું શિક્ષણ ગોંડલ અને રાજકોટ ખાતે લીધું હતું.

તેઓ ગઝલ સમ્રાટ ધાયલના પરમ મિત્ર હતા.

તેમની સાથે મળીને છીપનો ચહેરો ગઝલલખ્યું હતું.

મકરંદ દવે એ 1942માં હિંદ છોડો આંદોલનમાં ભાગ લીધો હતો. એમને કુમાર અને જયહિંદ દૈનિકમાં સેવા આપી હતી.

વર્ષ 1952થી વર્ષ 1993 દરમિયાન લખાયેલી તેમની ગઝલોમાંથી 120 ગઝલોનો 'હવાબારી' નામના સંગ્રહમાં સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે.

તેમણે જાણીતા ગુજરાતી સાહિત્યકાર કુંદનિકા કાપડિયા સાથે લગ્ન કર્યા હતા અને તે બંનેએ મળીને વલસાડ પાસે 'નંદીગ્રામ' નામની સંસ્થાની સ્થાપના કરી હતી.

તેમણે 1979 માં "રણજિતરામ સુવર્ણચંદ્રક" અને વર્ષ 1996માં "મેઘાણી ચંદ્રક" એવોર્ડથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતાં.

તેમને "વિશ્વ ગુર્જરી નો ગૌરવ પુરસ્કાર" પણ પ્રાપ્ત થયો હતો.

નિધન : 31 જાન્યુઆરી, 2005ના રોજ વલસાડ ખાતે થયું હતું.

સાહિત્ય સર્જન :

કાવ્યસંગ્રહ:

હૈયાનાં વેણ, તણખા, સૂરજમુખી, ગુલાબ અને ગુંજાર , હવાબારી,ગોરજ, સંજ્ઞા, સૌંદર્યપ્રીતિ, માનવહૃદયની સંવેદનાનું ઝરણું, આલેખન, સૌરાષ્ટ્રની વાણીનાં ઓજ તથા માધુર્ય, કાવ્યબાનીની સુઘડતા, સંગતિ

નાટકો :

બે ભાઈ, તાઈકો, ઝબૂક વીજળી ઝબૂક શેણી વિજાણંદ

નવલકથાઃ

માટીની મહેકતો સાદ મહેકતો સાદ

અનુવાદઃ

ઘટને મારગે (૧૯૪૬) , ટારઝન: જંગલનો રાજા (1947)

અન્ય :

જયભેરી, યોગપથ, અદીઠો સંગાથ - ('ગોરજ' કાવ્ય સંગીતમાંથી, ભજન કરે તે જીતે (ભજન), આવો (ગીત)

પંકિતઓ:

અમે રે સૂકું રૂનું પુમડું, તમે અત્તર રંગીલા રસદાર

કોક દિન ઈદ, કોક રોઝા ઉછળે નેપડે આ જિંદગીના મોજ

ગમતું મળે તો અલ્યા,ગુંજ ન ભરીએ, ગમતાનો કરીએ ગુલાલ

ઉપરવાળી બેંક બેઠી છે આપણી માલામાલ

આ મોજ ચલી જે દરિયાની, તે મારગની મુહતાજ નથી

કોંક નાંતે વેણ ને વીણી વીણીને, વીરા ! ઉછી ઉધારા ના કરીએ